آموزش سیستم اعلام حریق

به طور كلي طراحي، اجراء و بهره برداري از سيستم اعلام حريق به دو منظور حفاظت از جان افراد و اموال صورت مي گيرد. بر اساس مقررات ملي ساختمان مبحث 13 و مقررات سازمان آتش نشاني سيستم هاي اعلام حريق بطور كلي به دو دسته تقسيم مي شوند

 

1) سيستم هاي دستي:

در اين سيستم ها براي اعلام تنها از شستي هاي اعلام حريق استفاده مي شود

1- متعارف

2- آدرس پذير

3- هوشمند

الف) نوع دستي فقط براي ساختمانهاي تا چهار طبقه كه فاقد آسانسور مي باشد استفاده مي شود.

ب) براي كليه ساختمانهاي بالاتر از چهار طبقه كه داراي آسانسور مي باشند نصب سيستم اعلام حريق اتوماتيك اجباري است.

پ) براي كليه مكانهاي عمومي- تجاري- فرهنگي- آموزشي- و… نصب سيستم اعلام حريق اتوماتيك اجباري است.

رتبه بندي سيستم ها:

دستي: فقط استفاده از اعلام حريق

اتوماتيك: دستي+ تشخيص اتوماتيك تنها براي فضاها با خطر بالاي حريق

دستي + تشخيص اتوماتيك مسيرهاي فرار

دستي + تشخيص اتوماتيك مسيرهاي فرار و اتاقهاي منتهي به مسيرهاي فرار

دستي + تشخيص اتوماتيك فضاهاي با خطر بالاي حريق و فضاهاي خواب

دستي+ تشخيص اتوماتيك كليه فضاها

منطقه بندي:

سهولت، سرعت و دقت در تشخيص و تعيين محل وقوع حريق به ويژه در ساختمانهاي بزرگ، لزوم تقسيم بندي ساختمان به مناطق كوچكتر و مجزا را بوجود مي آورد.

در ساختمانهاي متعارف معمولاً هر طبقه را به عنوان يك منطقه حفاظتي يا zone در نظر مي گيريم.

در ساختمانهاي بزرگ كه طبقات مساحت بالاي دارند يك طبقه ميتوان به چند طبقه حفاظتي تقسيم شود.

هشدار كاذب:

يكي از مشكلات سيستم هاي اتوماتيك اعلام حريق ارسال هشدار اشتباه و نادرست است كه در صورت تكرار اعتماد به اين سيستم را كاهش مي دهد.

پيامهاي خطا را ميتوان در پنج گروه طبقه بندي كرد:

1- هشدارهاي خطا ناشي از انجام كارهاي مانند پخت و پز، دود سيگار، دود اگزوز اتومبيلها، گرد و غبار

2- هشدارهاي ناشي از بروز عيب در شبكه

3- هشدارهاي خطا ناشي از اقدامات معرضانه مانند شكستن شيشه هاي شستي اعلام حريق

4- هشدارهاي خطا ناشناخته كه در هيچ كدام از دسته هاي بالا نميتوان قرار داد

در سيستم هاي متعارف با 40 وتكتور يا كمتر ارسال دو پيام خطا در سال طبيعي و معمولي تلقي مي شود

انواع سيستم هاي اعلام حريق اتوماتيك:

1- سيستم هاي متعارف

2- سيستم هاي آدرس پذير

3- سيستم هاي هوشمند

سيستم هاي اعلام حريق متعارف:

در اين سيستم چندين آشكارساز و كه يك منطقه از ساختمان را پوشش مي دهند در قالب يك مدار به هم پيوسته و به تابلو كنترل مركزي متصل مي شوند بنابراين هر مدار نماينده يك منطقه است.

نحوه همبندي تجهيزات كشف و تشخيص نسبت به تابلوهاي كنترل مركزي به صورت شاخه اي و شعاعي است هر تابلو كنترل مركزي متعارف ميتواند 4.2 – 12.8- 16- zone باشد.

حالتهاي مدار باز، عادي، هشدار و اتصال كوتاه چهار وضعيت هستند كه هر سيستم اعلام حريق ميتواند به خود بگيرد. تعيين هر يك از اين حالتها توسط كاهش يا افزايش دامنه جريان صورت مي گيرد بنابراين لازم است تا در كل مدار، جريان مستمري برقرار گردد تا با تغيير دامنه آن تابلو كنترل مركزي قادر به تعيين اوضاع مختلف باشد ضرورت برقراري چنين جرياني باعث مي شود از يك مقاومت انتهاي هر مدار استفاده شود ( 6.8-4.7)

حالتهاي مختلف سيستم اعلام حريق:

1- مدار باز: اگر در هر نقطه اي مدار قطع شود باعث كاهش و يا قطع جريان مستمر مي شود اين مورد توسط تابلو كنترل مركزي احساس و اعلام مي گردد

2- شرايط عادي: آشكارسازها جريان بسيار كمي را از خود عبور مي دهند كه همان جريان مستمر مي باشد

3- شرايط هشدار: در صورت شرايط حريق و فعال شدن آشكارسازها جريان عبوري از آنها افزايش يافته و ممكن است تا mA 50 برسد.

4- حالت اتصال كوتاه: در صورت بروز اتصال كوتاه در مدار اختلاف پتانسيل به صفر رسيده و جريان عبوري بشدت افزايش مي يابد.

در هر منطقه متعارف یا مدار انشعابی یک منطقه نباید بیش از 30 آشکارساز و تستی قرار گیرد.

سیستم اعلام حریق آدرس پذیر:

اصول کشف و تشخیص حریق در سیستمهای آدرس پذیر مشابه سیستمهای متعارف است به جز اینکه در این گونه سیستمها هر یک از آشکارسازهای اتوماتیک یا شستی ها دارای آدرس منحصر به فردی هستند که از طریق آن تابلو کنترل قادر به شناسائی آن است.

مدار کشف در این گونه سیستمها به صورت حلقوی است که از تابلو کنترل مرکزی آغاز و به همان تابلو ختم میشود

کلیه تجهیزات به صورت مدارک در این حلقه جای می گیرد

حداکثر مسافت فضاهایی که توسط یک حلقه می تواند حفاظت شوند 000/10 مترمربع است و میتواند تا پنج منطقه را پوشش دهند.

مدار هشدار صوتی میتواند به صورت جداگانه نصب شود.

حداکثر تعداد المانها در هر حلقه 126 عدد می باشد.

سیستم اعلام حریق هوشمند: (آدرس پذیر آنالوگ)

در سیستمهای هوشمند آشکارساز همواره فعال و به طور پیوسته پاسخگوی سیگنالهای ارسالی از سوی تابلو کنترل مرکزی هستند و مانند سیستمهای آدرس پذیر و متعارف تنها در دو وضعیت هشدار یا عدم هشدار قرار ندارند در این گونه سیستمها آشکارسازها نقش تستگرهای را بازی می کنند که داده ها را به عنوان سیگنال های ورودی در اختیار ریز پردازنده های تابلو کنترل مرکزی قرار می دهند در این سیستم به منظور تعیین وضعیت کلی از سوی تابلو مرکزی در هر 5-10 ثانیه یکبار به طور کامل بررسی می شود

اجزای سیستم اعلام حریق:

1- تابلو کنترل مرکزی: تابلو کنترل مرکزی ضمن بررسی کلیه ورودی ها، کلیه تجهیزات خروجی را نیز کنترل می کند و توان الکتریکی کلیه بخشها را تأمین می کند منبع تغذیه اصلی تابلو کنترل از نوع A.C و منبع تغذیه اضطراری آن از نوع D.C (باتری) است.

انواع آشکارسازها و شستی های اعلام حریق، تجهیزات ورودی تابلو کنترل محسوب می شوند

آژیرها، چراغهای هشدار، رله های فراخوان آسانسور، تجهیزات خروجی تابلو کنترل محسوب می شوند

انتخاب تابلو کنترل مرکزی تابلویی است از نوع سیستم انتخابی، اندازه ساختمان، کاربری تعداد مناطق و تجهیزات مورد نیاز ورودی و خروجی اعلام حریق.

تابلوهای مرکزی باید در نقاطی از ساختمان نصب شود که احتمال وقوع حریق در آنها کمتر است و در عین حال رفت و آمد پرسنل نگهداری و کنترل ساختمان در آنجا بیشتر باشد.

آشکارسازهای دودی:

این دتکتورها به چهار دسته تقسیم می شوند.

1- نوری (optical) 2- یونیزاسیون 3- لیزری 4- مکشی

حداکثر فاصله دو دتکتور دودی نباید بیش از m 10 باشد

حداکثر فاصله یک دتکتور دودی تا دیوار نباید بیش از m 5 باشد

حداکثر مسافت قابل پوشش توسط یک دتکتور دودی 50 می باشد

دیود نوری آشکارساز:

اکثر دیودها دارای یک دیود نوری هستند

1- چشمک زدن در هر 9 ثانیه وضعیت عادی

2- بصورت مستمر روشن باشد نشانه عمل نمودن آشکارساز

3- دیود نوری خاموش بماند یا چشمک سریع بزند نمایانگر عیب دو دتکتور می باشد

دیودهای نوری در اکثر مکانها به جز اماکن که دود آلود بودن آنها ناشی از کار عادی باشد (آشپزخانه- پارکینگ) استفاده می شود

دتکتور دودی نوری:

در این نوع دتکتورها یک منبع تولید نور یک سلول حساس به نور وجود دارد در صورت قطع و یا انعکاس شعاع نوری توسط دود سلول حساس به نور این موضوع را حس کرده دتکتور عمل می نماید.

دتکتورهای پرتوافکن: در این نوع از دکتورها از اشعه مادون قرمز و سلول فتوالکتریک که می تواند در فاصله 100 متری نصب شود استفاده کرد. در صورت وجود دود اشعه مادون قرمز دچار نقصان و کاستی شده و دتکتور عمل می نماید این نوع دتکتور برای سطوح بزرگ (طول m 100 و عرض m100) به کار می رود و در فاصله 30 الی cm 60 پایین تر از سقف نصب می شود و معمولاً برای انبارها و فروشگاهها و اماکن باز استفاده می شود.

دتکتور دودی نوری کانالی:

این نوع دتکتور دودی نوری در داخل کانال هوا نصب می شود و در مسیر هوای برگشتی نصب می شود

دتکتور دودی بدون سیم:

این نوع دتکتور بدون سیم مانند یک فرستنده با امواج رادیوئی عمل نموده و به هنگام فعال شدن یک سیگنال برای مرکز اعلام حریق که همچون گیرنده عمل می نماید می فرستد

آشکارساز دودی لیزری:

عملکرد آن همانند دیود دودی نوری بوده ولی حد آن بجای شعاع نوری از یک شعاع لیزری استفاده می شود که حساسیت بسیار بالائی به دتکتور می دهد این نوع دتکتورها با تشخیص دادن ذرات غبار از دود ضمن حساسیت بسیار بالا دقت بسیار بالائی نیز دارند.

دتکتورهای دودی یونیزاسیون در تشخیص آتشهای سریع بسیار خوب عمل کرده اما در شناسائی آتشهای پنهان چندان مؤثر نیست.

آشکارسازهای دودی نوری در تشخیص آتش های پنهان سریع عمل کرده و در تشخیص آتشهای سریع ضعیف هستند.

دتکتورهای لیزری در تشخیص هر دو نوع آتش بسیار بهتر عمل می کنند.

دتکتورهای دودی یونیزاسیون:

این گونه دتکتورها دارای یک محفظه ای با دو الکترود مثبت و منفی هستند که وجود ماده رادیواکتیو به نام آمویسیوم موجب یونیزه شدن هوای داخل آن می شود. بنابراین جریان الکتریکی ضعیفی بین دو الکترود در محفظه یونیزه برقرار می گردد. ورود دود به داخل محفظه موجب گسیختگی و کاهش جریان الکتریکی بین دو الکترود می شود و دتکتور فعال می شود.

دتکتور دودی استنشاقی:

دتکتورهای استنشاقی یا مکثی بر اساس نمونه گیری از هوای یک فضای معین وجود دود را که ممکن است ناشی از حریق باشد تشخیص می دهد و هواکشی یک یا دو دتکتور دودی (لیزری) یک برد الکترونیکی که عمل پردازش و ارزیابی را به عهده دارد. اجرای اصلی این نوع دتکتور می باشد.

دتکتور حرارتی

1- دمای ثابت Fixed

2- نرخ افزایش rateafrise

3-مرکب

محل استفاده: در آشپزخانه، موتورخانه، پارکینگ و اماکینی که در آنجا اماکن استفاده از آشکارساز دودی به دلیل وجود انواع بخار و دود حاصل از گاز طبیعی تجهیزات وجود ندارد.

برحسب عمل کرد دتکتورهای حرارتی درجه حرارتی باشد به سه دسته تقسیم می شوند.

1- واکنش سریع ( )

2- واکنش متوسط

3- واکنش کند

دتکتورهای حرارتی دمای ثابت:

این نوع دتکتورها را بر اساس دمای از پیش تعیین شده و ثابتی عمل می کند. این نوع دتکتورها از مکانیسم ترموکوپلی یا بی متال برخوردارند.

دتکتور حرارتی با نرخ افزایش:

این گونه دتکتورها بر اساس سرعت افزایش دما تحرک می شود. بنابراین دو عامل افزایش دما و مدت زمان آن در عمل کرد آشکارساز مؤثراست نرخ تحریک برای اغلب آشکارسازهای افزایشی معمولاً در دقیقه است و معنی آن این است که چنانچه دمای مکانی ظرف مدت یک دقیقه به میزان افزایش یابد دتکتور در وضعیت هشدار قرار می گیرد.

دتكتور حرارتي مركب:

تركيبي از دو دتكتور ثابت و افزايشي مي باشد.

دتكتورهاي حرارتي خطي:

آشكارساز شعله:

1- دتكتور مادون قرمز

2- دتكتور

3- دتكتور تركيبي (مادون قرمز- )

اين نوع دتكتور را با توانائي تشخيص مادون قرمز و ماوراي بنفش ساتح از شعله است اين نوع دتكتورها را بايد توانائي تشخيص ناشي از حريق در سطح 8.1 مترمربع را از فاصله 14 متري داشته باشد.

آشكارسازهاي شعله مناسب اماكن وسيع و باز و يا با سقف بلند مانند انبارها- آشيانه

هواپيما و محوطه هاي صنعتي هستند و همچنين محوطه طي باز يا نيمه باز كه حركت تند هوا و يا باد ميتواند مانع از رسيدن گرما به دتكتور شود

شستي اعلام حريق:

اين گونه تغييرات همچون يك كليد عمل نموده و با تحريك از سوي يك فردي كه به وجود حريق پي برده اند سيگنال هشدار را براي مركز اعلام حريق ارسال مي كند.

تجهيزات هشداري شنيداري:

1- زنگها

2 – بوقها

3- آژيرها و بلندگوها

تجهيزات هشدار دهنده ديواري:

انواع چراغهاي گردان و چشمك زن در كنار تجهيزات هشدار دهنده صوتي ساكنين را از بروز خطر حريق مطلع مي سازد.

1- كليد ري ست براي تست سالم بودن نشانگرهاي (LED) سيستم و راه اندازي دوباره سيستم.

2- خاموش كردن صداي آژير در هنگام حريق (آتش سوزي)

3- خاموش كردن صداي بارز (آژير كوچك داخل دستگاه)

اشكال ناشي از قطعي برق شهري و باطري

اشكال ناشي از اتصال كوتاه و مدار بار زونها

4- تست كردن آژيرهاي سيستم

5- اگر روي Normal قرار داده شود سوئيچ هاي موجود غيرفعال مي شوند

اگر روي Arm Control قرار بگيرد سوئيچ ها فعال خواهند شد.

6- هر گاه در مسير آژيرها اشكال (اتصال كوتاه/ مدار باز) داشته باشيم روشن خواهد بود.

7- هرگاه برق شهري (zzo 220AC) يا باطري ها

(قطع يا خراب يا بدون شارژ) ايراد داشته باشند روشن خواهد شد.

8- در حالت نرمال هميشه بايد روشن باشد